Dane o krajach bandery wskazują na flotę cieni
Kilka państw bandery odnotowało po 2022 r. duży wzrost liczebności floty handlowej. Wśród nich są kraje, które wcześniej nie miały dużej liczby zarejestrowanych statków. Zdaniem Clarksons Research pod tymi banderami rejestrowane są statki z państw objętymi zachodnimi sankcjami: Rosji, Wenezueli i Iranu.

Z Światowego Rejestru Floty opublikowanego przez Clarksons Research wynika, że kilka egzotycznych bander zanotowało w ostatnich latach wyjątkowo szybki wzrost floty handlowej. San Marino, pod którego flagą w 2022 r. pływał tylko jeden statek na dzień 1 stycznia br. miało flotę liczącą 53 jednostki handlowe. Pod względem tonażu flota ta wzrosła o 663% w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Flota pływająca pod flagą Gwinei zwiększyła się z 2 do 29 statków, a jej tonaż w ubr. wzrósł aż o 99094%. Liczba statków pływających pod banderą Barbadosu wzrosła z 277 w 2022 r. do 488 obecnie, a w ubr. łączny tonaż tej floty wzrósł o 177%. Liczba statków z flagą Gujany wzrosła z 82 do 121, a ich tonaż wzrósł 121% w ubr. Dla Sierra Leone było odpowiednio wzrost z 591 do 629 i zwiększenie tonażu o 105%. Komory powiększyły flotę z 296 statków do 434, a ich tonaż wzrósł o 104%.
Za duży wzrost rejestracji statków handlowych pod tymi banderami może odpowiadać flota tankowców cieni ukrywających się przed zachodnimi sankcjami. Pod wpływem nacisków ze strony Wielkiej Brytanii Barbados, którego rejestr statków ma siedzibę w Londynie zapowiedział, że do końca stycznia usunie banderę z 46 statków, które zostały objęte sankcjami.
Wykrywanie naruszeń
Z raportu, który pod koniec ubr. opublikował S&P Global Market Intelligence wynika, że sankcjami objętymi jest ok. 1000 statków, z czego 220 było zarejestrowanych w Rosji, 200 w Iranie, a 150 w Chinach. Średni wiek tych jednostek wynosił 21 lat, tj. o 8 lat więcej niż średnia w branży. Pomimo sankcji światowa flota cieni powiększa się o ok. 10 statków na miesiąc.
W reakcji na zmiany warunków rynkowych i nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa w transporcie morskim firma RightShip, która świadczy usługi inspekcji statków ogłosiła zmianę swojej polityki dot. wieku statków podlegających kontrolom. Obecnie inspekcje przeprowadzane są na statkach, które osiągnęły wiek co najmniej 14 lat. W br. wiek ten zostanie obniżony do 12 lat, a w przyszłym roku do 10 lat.
Od 2021 r. w zestawieniu Maritime Intelligence Risk Suite (MIRS) Market Intelligence odnotowano 118 incydentów z udziałem statków objętych sankcjami. Były to kolizje, problemy z kadłubem, awarie maszyn a także zanieczyszczenie środowiska i łamanie prawa w tym nielegalne przenoszenie ładunków z statku na statek. Wykrywanie takich incydentów jest trudne, gdyż mają miejsce najczęściej na morzu otwartym. W tym celu wykorzystuje się m.in. dane o trasach statków z systemu AIS. 2/3 statków objętych sankcjami to tankowce, a reszta to głównie jednostki general cargo i statki rybackie. Restrykcje dotyczą jednak różnego rodzaju jednostek, w tym statków ro-ro, promów, holowników itp.
— Oszukańcza rejestracja statków uniemożliwia legalnym rejestrom sprawowanie skutecznej jurysdykcji i kontroli nad statkami na morzu, pozbawia legalne rejestry możliwości uzyskiwania legalnych dochodów, jednocześnie niesprawiedliwie wzbogacając oszukańczych aktorów i powoduje nieuzasadnione szkody reputacyjne dla państw, gdy statki angażują się w nielegalną działalność pod przykrywką oszukańczej rejestracji — stwierdza raport Międzynarodowej Organizacji Morskiej.
Czytaj też: Największy pakiet sankcji przeciwko rosyjskiej flocie tankowców „cieni”