Oceany podlegają zmianom klimatu, ale i same go zmieniają
Już kilka konferencji stron ONZ (COP) poświęcone było różnym aspektom ochrony mórz, oceanów i środowisku nadbrzeżnemu. Kiedy w zeszłym miesiącu członkowie Globalnych Ram Różnorodności Biologicznej Kunming-Montreal (KMGBF) zebrali się w Kalifornii stwierdzili, że założone cele globalnej ochrony oceanów są dalekie od osiągnięcia.
Niektóre z tych spraw powróciły zatem podczas obrad w dniach 11–22 listopada COP-29 w Baku (Azerbejdżan). Ogólnie, chodzi o cztery długookresowe (do 2050 r.) cele na rzecz świata żyjącego w harmonii z naturą i o 23 krótkoterminowe (do 2030 r.).
Patrz: IMO bliższa przyjęcia dwu środków ograniczających emisje GHG światowej żeglugi
Zarazem Komisja Europejska potwierdziła, że Unia Europejska „będzie współpracować z partnerami międzynarodowymi, aby zrealizować cele porozumienia paryskiego” z 2015 r. Wówczas 194 kraje zgodziły się utrzymać do końca stulecia średnią globalną zmianę temperatury znacznie poniżej 2°C i jak najbliżej 1,5°C. A na kanwie COP – organizacje pozarządowe proponują rozszerzenie dobrego dla ochrony klimatu rozwiązania, jakim są Obszary Kontroli Emisji gazów cieplarnianych (ECA).
Współzależności
W ocenach niektórych ekspertów wskazuje się, że sprawy mórz i oceanów dotyczą dominującej grupy krajów i ich mieszkańców, zatem są tematem „przekrojowym i potencjalnie jednoczącym”, w opozycji do innych „bardziej kontrowersyjnych” kwestii klimatycznych.
A jednak pomimo tego zbyt mało jest konkretnych działań lub zbyt wolno są wdrażane przepisy. Dlatego zmiana klimatu wpływa na stan oceanów, ale i te – pod wpływem zmian klimatu, a także zanieczyszczenia i utraty różnorodności biologicznej mórz – pogłębiają zmiany klimatyczne. Przejawia się to m.in. w podnoszeniu się poziomu mórz i temperatury wód, w zmianach opadów deszczy, zmniejszaniu tlenu w oceanach, zaniku ekosystemów.
BBNJ
Za kluczowy element dla zdrowia oceanów uważa się traktat ONZ: Porozumienie w sprawie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej poza jurysdykcją krajową. Zwane jest również jako: Porozumienie BBNJ lub Traktat o Pełnym Morzu.
Porozumienie to skupia się w szczególności na ochronie, przywracaniu i utrzymywaniu bioróżnorodności i ekosystemów. Wprowadza środki zapewniające „skuteczne wdrażanie” porozumienia, jak: przepisy o morskich zasobach genetycznych (mają zwalczać nielegalne połowów, zarazem zapewnić uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści), o ustanowieniu morskich obszarów chronionych, po obowiązkach i procedurach ocen oddziaływania na środowisko oraz o „budowaniu zdolności i transferu technologii morskiej”.
Członkowie wspomnianego porozumienia KMGB uzgodnili w 2022 r. cel 30×30 (ochronę 30 proc. powierzchni mórz do 2030 r.). Jego osiągnięcie może mieć przełomowe znaczenie dla odwrócenia degradacji mórz. Ale jak oceniło przed miesiącem KMGB, dotychczasowa realizacja traktatu jest słaba i nie rokuje sukcesu w tak krótkim czasie.
Porozumienie BBNJ wejdzie w życie 120 dni po jego ratyfikacji przez 60 krajów. Dotychczas zrobiło to 15 krajów, w tym w czerwcu br. Rada Europejska w imieniu Unii Europejskiej podjęła formalnie decyzję o przyjęciu porozumienia. Z krajów członkowskich ratyfikowała je Francja.
Górnictwo morskie
Ważnym obszarem do uregulowania jest górnictwo głębinowe, nadzorowane przez Międzynarodową Organizację Dna Morskiego. Zwolennicy rozwoju tego górnictwa twierdzą, że jest to niezbędne źródło pierwiastków potrzebnych do zielonej transformacji. Jednak niektórzy eksperci obawiają się, że może ono zakłócić sekwestrację dwutlenku węgla w głębinach.
Część krajów, w tym kilka z Ameryki Łacińskiej, propagują moratorium. Pozwoliłoby to na dalsze badania naukowe nad tymi słabo poznanymi ekosystemami głębinowymi przy zastosowaniu zasady ostrożności w obliczu możliwych skutków dla środowiska. Ocenia się, że by osiągnąć znaczący postęp w ochronie oceanów podczas COP w Baku, potrzebne jest porozumienie w sprawie konkretnych działań we wszystkich powyższych obszarach.
Większe obszary ECA
Organizacja pozarządowa – Międzynarodowa Rada Czystego Transportu (ICCT) apeluje o nowy atlantycki Trybunał Obrachunkowy, który by rozszerzył Obszary Kontroli Emisji gazów cieplarnianych (ECA; obowiązuje w nich m.in. używanie przez statki paliwa o niskiej zawartości siarki) na cały region żeglugi między Ameryką Północną i Europą.
Łączyłby on przez Atlantyk istniejące regiony ECA – na Morzach Bałtyckim i Północnym oraz na wschodnim wybrzeżu USA – z rejonem żeglugi w pobliżu Wysp Owczych, Islandii i Grenlandii, szczególnie zagrożonej emisjami CO2. Ten atlantycki ECA obejmowałby obszar, na którym mieszka ponad 193 mln ludzi
ICCT opracowała wraz z naukowcami z Uniwersytetu w Porto raport. Stwierdza w nim m.in., że limity tego nowego ECA mogą zmniejszyć stężenie dwutlenku siarki od 77 do 86 proc,, pyłu zawieszonego od 31 do 59 proc. i emisji dwutlenku azotu o 3 procent.
ICCT zapewnia o widocznych korzyściach, w tym: o zmniejszeniu w latach 2030-50 od 2 900 do 4 300 przedwczesnych zgonów, osiągnięciu korzyści ekonomicznych o łącznej wartości od 19 do 29 mld euro, a przede wszystkim – poprawy ochrony morskiej różnorodności biologicznej, w tym siedlisk ryb i ssaków. Autorzy raportu oczekują, że proponowany Trybunał Obrachunkowy zostanie dodany w 2025 r. do porządku obrad posiedzenia MEPC (Komitet Ochrony Środowiska Morskiego) IMO (Międzynarodowa Organizacja Morska).
Możliwość komentowania została wyłączona.
