Transport Intermodalny w Polsce z dobrymi perspektywami rozwoju
Transport intermodalny w Polsce w latach 2012 — 2022 odnotował ponad 3-krotny wzrost przewożonego wolumenu a wiele czynników makroekonomicznych wskazuje, że obserwowane w 2023 spowolnienie ma charakter chwilowego spadku koniunktury, a w kolejnych latach przewozy kombinowane w naszym kraju będą się dalej rozwijać. Wpłynie na to polityka klimatyczna i transportowa UE (wyrażona m.in. w przedstawionej niedawno Dyrektywie o transporcie kombinowanym), inwestycje infrastrukturalne, rozbudowa i budowa nowych terminali kontenerowych w polskich portach oraz inwestycje firm logistycznych i przewoźników intermodalnych, w tym projekty dofinansowane z funduszy unijnych. Ważnym czynnikiem jest także wzrost świadomości konsumentów i przedsiębiorstw, które zwracają coraz więcej uwagi na ślad węglowy transportu.
Z analiz Urzędu Transport Kolejowego wynika, że przewozy intermodalne w Polsce w ostatniej dekadzie odnotowały duży wzrost wolumenu z poziomu 644 568 jednostek w 2012 r. do 1 749 729 jednostek w 2022 r. Masa ładunków przewożonych transportem intermodalnym wzrosła z poziomu 8 mln ton w 2012 r. do 26,1 mln ton w ubr. Natomiast praca przewozowa wrosła w tym czasie z 3 mld tonokilometrów do 8,6 mld tkm. W 2023 r. widoczny jest spadek przewozów intermodalnych w Polsce co wynika z skutków wojny w Ukrainie, wprowadzenia przez Unię Europejską sankcji gospodarczych na Rosję i Białoruś i w związku z tym ograniczenia przewozów kontenerów na kolejowych szlakach łączących Chiny z Europą przechodzących przez Polskę. Innym czynnikiem widocznym w skali całej Europy jest spadek wydatków konsumenckich w następstwie wysokiej inflacji w ostatnich kilkunastu miesiącach. Wiele jednak powodów wskazuje, że ten spadek jest tendencją tymczasową a w perspektywie następnej dekady transport intermodalny w Polsce będzie odnotowywał dalszy stabilny wzrost.
Potrzeba więcej terminali
W Polsce na 10 tys. mkw. powierzchnii przypada 1,41 terminali intermodalnych, co jest znacznie niższym wskaźnikiem zagęszczenia tego typu obiektów usługowych niż w innych krajach europejskich. W Czechach wskaźnik ten wynosi 2,79, na Węgrzech 2,47, w Holandii 4,82, natomiast w Niemczech 5,98. Oznacza to, że obecna sieć terminali intermodalnych w Polsce nie jest jeszcze zoptymalizowana i w następnych latach planowane są inwestycje w kolejne terminale, które zwiększą dostępność transportu intermodalnego w Polsce. Na niższy niż w innych krajach europejskich wskaźnik zagęszczenia tego typu obiektów wpływały poprzednich latach bariery infrastrukturalne, szczególnie w polskiej sieci kolejowej, które powodowały, że przewozy kombinowane były w Polsce mniej konkurencyjne względem transportu samochodowego niż w innych krajach europejskich. Jednym z głównych problemów była niska średnia prędkość szlakowa pociągów towarowych która w 2021 r. wynosiła 30 km/h a także brak możliwości wprowadzenia pociągów dłuższych niż 600 m.
Inwestycje infrastrukturalne
Te bariery techniczne polskiej sieci kolejowej są obecnie systematycznie usuwane dzięki inwestycjom PKP Polskie Linie Kolejowe, dzięki którym podnoszona jest średnia prędkość pociągów i a magistrale kolejowe są dostosowane do obsługi składów o długości 750 m. Dotyczy to w szczególności linii kolejowych wschodzących w skład sieci magistral TEN-T. Na tych liniach docelowo prędkość pociągów towarowych wynosić będzie 120 km/h. Bardzo istotnych czynnikiem wspierającym rozwój transportu intermodalnego w Polsce będą realizowane w ostatnich latach modernizacje infrastruktury dostępowej do portów w Gdańsku, Gdyni, Świnoujściu i Szczecinie. Łączna wartość projektów realizowanych przez PKP PLK w portach trójmiejskich wyniosła 2,6 mld zł a w portach zachodniopomorskich wyniosła 1,5 mld zł. Równocześnie operatorzy terminali portowych zmodernizowali bocznice kolejowe. Dzięki tym wszystkim inwestycjom możliwy będzie w następnych latach skokowy wzrost możliwości wywozu towarów z polskich portów koleją. A to właśnie porty bałtyckie i rozwój przewozów na korytarzu Północ — Południe będą w następnej dekadzie istotnym czynnikiem wzrostu wolumenu transportu intermodalnego w naszym krajem.
Nowe terminale w portach
Dużym impulsem rozwoju transportu intermodalnego będą inwestycje operatorów morskich terminali kontenerowych w tym zwłaszcza budowa nowego nabrzeża T3 w Baltic Hub, który zwiększy możliwości przeładunkowe tego portu o 1,5 mln TEU, zatwierdzona już budowa nowego terminalu kontenerowego w Świnoujściu, którego docelowa przepustowość wyniesie 2 mln TEU i planowana budowa Portu Zewnętrznego w Gdyni o pojemności 2,5 mln TEU. Te dodatkowe miliony kontenerów, które w perspektywie najbliższych kilkunastu lat trafią do polskich portów będą musiałyby być przewożone w głównej mierze transportem kolejowym, do czego już dostosowywana jest infrastruktura. Do obsługi potoków ładunków skonteneryzowanych z polskich portów przeznaczone będą budowane obecnie terminale w Bydgoszczy-Emilianowie, Zduńskiej Woli-Karsznicach, czy projekt ICY Tczew. Jednakże aby obsłużyć prognozowany wzrost przeładunków w polskich portach konieczna będzie budowa kolejnych terminali w tym także w regionach, w których obecnie nie ma takich obiektów.
Fundusze unijne
Dużym wsparciem dla rozwoju transportu kombinowanego w Polsce w ostatnich latach było dofinansowanie inwestycji z funduszy unijnych. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 — 2020 Centrum Unijnych Projektów Transportowych podpisało z 35 firmami umowy na dofinansowanie inwestycji intermodalnych na łączną kwotę 1,28 mld zł z czego 927 mln przeznaczono na dofinansowanie zakupu taboru, 221 mln na rozbudowę terminali, 148 mln zł na dofinansowanie budowy nowych terminali a 25,9 mln na wsparcie zakupu sprzętu przeładunkowego. Takie rodzaj wsparcia inwestycji firm będzie kontynuowany w latach 2021—2027 a łączna alokacja środków na inwestycje intermodalne w Polsce będzie zbliżona do tej z poprzedniej perspektywy finansowej. Inwestycje takie będą wspierane finansowo w ramach projektów unijnych. Projekty intermodalne będą także wspierane finansowo z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (łączna kwota przewidziana na dofinansowanie projektów intermodalnych wynosi 784,1 mln zł.).
Polityka klimatyczna
W dłuższej perspektywie czasowej impulsem dla rozwoju transportu intermodalnego w Polsce i całej Europie będzie polityka klimatyczna. Z raportu Międzynarodowej Unii Kombinowanych Przewozów Drogowo — Kolejowych wynika, ze transport intermodalny generuje nawet 90% mniej emisji gazów cieplarnianych niż przewożenie tej samej ilości ładunków samochodami ciężarowymi. Z tego powodu wzrost udziału przewozów kombinowanych jest jednym z elementów redukcji emisji w transporcie towarowym. Taki cel zawarto w strategicznych dokumentach określających politykę transportową UE na najbliższe dekady. W 2021 r.przyjęto „Strategię na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności” w której założono zwiększenie kolejowego ruchu towarowego o 50 proc. do 2030 r. i o 100 proc. do 2050 r. W ramach polityki Zielonego Ładu uchwalono już reformę systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2 EU ETS, w której obowiązek zakupu tych uprawnień nałożono na przewoźników drogowych. Trwają prace nad kolejnymi dyrektywami w ramach pakietu „Greening Freight Transport”, które zakładają wprowadzenie zasady „zanieczyszczający płaci” w transporcie, likwidację wąskich gardeł na sieci kolejowej, która zwiększy przepustowość i przyspieszy międzynarodowe przewozy kombinowane co poprawi ich konkurencyjność względem transportu drogowe. Bardzo wyraźnym sygnałem woli wsparcia rozwoju transportu intermodalnego jest także przedstawiony 7 listopada przez Komisję Europejską projekt nowe Dyrektywy o transporcie kombinowanym, który zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia aktywnych działań na rzecz zmiany modalnej w transporcie z dróg na kolej.
Czytaj też: KE przedstawiła projekt nowej Dyrektywy o transporcie kombinowanym
Nie bez znaczenia jest także wzrost świadomości ekologicznej obywateli i firm europejskich, które zaczynają zwracać uwagę na ślad węglowy transportu. Obecnie operatorzy logistyczni w Polsce już dziś oferują certyfikowane usługi zeroemisyjnego transportu opartego na przewozach intermodalnych, które cieszą się coraz większą popularnością. Czynnikiem wpływającym na zwiększenie zainteresowania przewozami intermodalnymi jest także sytuacja na rynku pracy. Obecnie w Europie brakuje ok. 400 tys. kierowców zawodowych a 1/3 kierowców ma ponad 50 lat. Tymczasem jeden pociąg intermodalny może przewozić nawet 40 a niekiedy nawet więcej kontenerów, co oznacza znacznie mniejsze zapotrzebowanie na pracę fachowców prowadzących pojazdy.
Możliwość komentowania została wyłączona.
