Kontrowersyjny sukces obrad MEPC
Komitet Ochrony Środowiska Morskiego (MEPC) Światowej Organizacji Morskiej (IMO), po tygodniu debat rozpoczętych 7 bm. zatwierdził Regulamin w sprawie ram IMO Net-Zero. Oznacza to obniżenie intensywności paliw cieplarnianych (WTW) w odniesieniu do ilości paliw cieplarnianych (GFI) statków o masie powyżej 5000 ton brutto, które mają ok. 85 proc. udział w całkowitej emisji GHG branży.

Cele GFI nie są jednak wystarczająco silne, aby zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (GHG) zgodnie ze strategią IMO z 2023 r. Nie jest ani pewne, ile statków bezpośrednio zastosuje się lub zapłaci za zanieczyszczenie, ani nie jest jasne, w jaki sposób przyjęte „ramy Net-Zero” będą nagrodą za użycie paliw o zerowym poziomie emisji GHG lub bliskim zero. Niemniej jednak ocenia się, że ramy te będą jedną z kluczowych dźwigni w realizacji strategii IMO zakładającej, by żegluga morska „w okolicach” 2050 r. wyzerowała emisje GHG.
Sukcesem obrad MEPC jest natomiast rozszerzenie konwencji MARPOL (Aneks VI) o obszar wzdłuż wybrzeży Atlantyku – od Portugalii po Grenlandię. Dotychczas podobne Obszary Kontroli Emisji (ECA)obejmują regiony przybrzeżne i Morza: Północnego, Bałtyckiego i Śródziemnego. Z inicjatywy Egiptu MEPC zgodził się na przyjęcie rozporządzenia zobowiązującego IMO do zajęcia się „nieproporcjonalnie negatywnymi skutkami w żegludze dla bezpieczeństwa żywnościowego”, co jest szczególnie istotne dla krajów narażonych na brak bezpieczeństwa żywnościowego.
GFI
IMO Net-zerro Framework jest pierwszymi na świecie instrumentem, które łączy obowiązkowe limity emisji i ceny gazów cieplarnianych w całym sektorze żeglugi. Począwszy od 2028 r. wszystkie statki będą musiały zacząć używać paliw powodujących mniejsze emisje GHG lub zapłacić za emisje ponad ustalone limity. Przyjęto tzw. średnioterminowe środki techniczno-ekonomiczne mające na celu ograniczenie emisji GHG w ciągu najbliższych 7 lat. Roczny współczynnik intensywności emisji gazów cieplarnianych (GFI) ma dwa poziomy: bazowy i referencyjny.
Dla 2028 r. poziom bazowy GFI wynosi 4 proc., a referencyjny 17 proc., dla 2030 r. – odpowiednio: 8 i 21 proc., a 2035 r. – 30 i 43 proc. Od 2028 r. właściciel statku nadal wykorzystujący konwencjonalne (kopalne) paliwo bunkrowe ma zapłacić opłatę w wysokości 380 USD/1 tonę GHG powyżej progu referencyjnego.
Ramy IMO Net-Zero zostaną włączone do nowego rozdziału 5 załącznika nr VI (Zapobieganie zanieczyszczeniu powietrza ze statków) konwencji MARPOL o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, przyjętej przez IMO w 1973 r. Ramy te – z poprawkami – zostaną zatwierdzone podczas nadzwyczajnej sesji MEPC w październiku br., a ostatecznie przyjęte ze szczegółowymi wytycznymi wiosną 2026 r.
Większy ECA
Delegaci MEPC uzgodnili rozszerzenie o obszar wzdłuż wybrzeży Atlantyku – od Portugalii po Grenlandię – konwencji MARPOL (Aneks VI) w sprawie ograniczenia zanieczyszczeń podczas spalania przez statki paliw kopalnych. Dotychczas podobne rozwiązania Obszary Kontroli Emisji (ECA)obejmują Morza: Północne, Bałtyckie i Śródziemne.
W ECAobowiązują bardziej rygorystyczne środki mające na celu zminimalizowanie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze statków. Jednostki tam pływające nie mogą spalać paliwa VLSF (o niskiej zawartości siarki) lub ciężkiego oleju napędowego (HFO), o ile nie używają płuczki. Muszą natomiast korzystać z paliwa ULSFO (o maksymalnej zawartości siarki 0,1 proc.). Ta inicjatywa dotycząca ochrony środowiska obejmuje również emisję tlenków azotu (NOx), substancji zubożających warstwę ozonową (ODS) oraz lotnych związków organicznych (VOC/PM).
Nowa ECA wychodzi naprzeciw problemowi topnienia lodów w Arktyce. W tym roku zanotowano tam najniższy maksymalny zasięgu lodu na morzu w 47-letniej historii obserwacji satelitarnej. Nowe przepisy mają wejść w życie od 2027 r. Według założeń, przyczynią się do obniżenia w nowej ECA emisji SOx o 82 proc. i PM o 64 proc. Strefa ta zamknie lukę między podobnymi, istniejącymi strefami: W efekcie wszystkie akweny wokół Europy i rejony przybrzeżne będą kontrolowane i mogą liczyć na zmniejszenie emisji spalin.