Ile rewolucji, ile chciejstwa w wielkich projektach inwestycji logistycznych?
Mega projekty infrastrukturalne w sektorze transportowym coraz częściej spotykają się z krytyką, nie tylko ze strony świata akademickiego. „Kosztują zbyt dużo. Budowa trwa zbyt długo. Zbyt często efekt nie spełnia oczekiwań” – mówi jeden z ekspertów. Ich obrońcy podkreślają natomiast, że nie jest to przepis na katastrofę, lecz klucz do sprostania wyzwaniom przyszłości, także przekształcania społeczeństw i gospodarek.
W tych rozważaniach uwaga skupia się na idei i założeniach wybranych wielkich inwestycji, mniej natomiast poświęca się kwestii, jakiej klasy inwestycję określać tym mianem. Czy w relacji do porównywalnych i zrealizowanych projektów, czy do zdolności kapitałowych nakładców lub kraju? Zwraca się natomiast uwagę na innowacyjność i niekiedy, istotnie, rewolucyjne rozwiązania takich projektów. Poniżej przytaczamy trzy projekty, za portalem American Journal of Transportation. Nie analizuje on jednak stanu realizacji projektu Hyperloop, Elona Muska.
Krytyka akademicka
Bent Flyvbjerg, emerytowany profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego, specjalizujący się w zarządzaniu programami inwestycyjnymi, jednoznacznie krytycznie wypowiada się na temat mega projektów w logistyce. „Kosztują zbyt dużo. Budowa trwa zbyt długo. Zbyt często efekt nie spełnia oczekiwań”. Wymyślił on nawet „żelazne prawo mega projektów”, które brzmi: „Powyżej budżetu, z czasem, poniżej świadczeń, i tak w kółko”.
Flyvbjerg twierdzi, że złożoność, nowatorstwo i trudność wielkich inwestycji w logistyce zwiększają ich ryzyko i sprawiają, że są one niezwykle podatne na ekstremalne zdarzenia. Charakterystyczna jest jego konkluzja: „Nie należy się spodziewać, że te inwestycje się zepsują. Należy się spodziewać, że całkiem spory ich odsetek zakończy się katastrofą”.
Podobne są opinie prof. Johna Mannersa-Bella, dyrektora naczelnego organizacji zajmującej się badaniami rynku – Transport Intelligence(Ti). „Szczerze mówiąc, nie jestem ich (wielkich inwestycji) fanem, ponieważ potrzebują lat, aby dojść do skutku – jeśli w ogóle zostaną zrealizowane – i łączą się z wydawaniem kapitału lub pieniędzy podatników, które mogłyby być bardziej użytecznie wykorzystane. Do czasu, gdy takie mega projekty zostaną zrealizowane, rozwój technologiczny prawdopodobnie będzie postępował szybciej niż biurokracja rządowa i przepisy dotyczące planowania”.
Case – Neom
Arabia Saudyjska realizuje projekt Neom, o wstępnych nakładach 500 miliardów dolarów. Formalnie, ma na celu dywersyfikację gospodarki kraju i zmniejszenie zależności od ropy naftowej. Ogólnie – zakłada on budowę metropolii obejmującej miasta, kurorty, nową infrastrukturę przemysłową i logistyczną. Ma składać się z 10-ciu podprojektów, z których cztery przybrały bardziej wyraziste kształty.
Wśród nich jest The Line, 170-kilometrowy kompleks urbanistyczny na linii wschód-zachód, w którym zamieszka dziewięć milionów ludzi oraz podprojekt Oxagon – zakładający budowę miasta i portu (na zalądowionej powierzchni w kształcie ośmiokąta) na Morzu Czerwonym. Bogate w ropę naftową Królestwo utworzyło już spółkę joint-venture z duńskim gigantem logistycznym DSV, która będzie świadczyć kompleksowe usługi zarządzania łańcuchem dostaw dla tego gigantycznego przedsięwzięcia.
Case – CST
W Szwajcarii realizowany jest futurystyczny mega-projekt o nazwie Cargo Sous Terrain. Jego założeniem jest rozwój podziemnego systemu transportu i dystrybucji towarów, szczególnie dostosowanego dla potrzeb sektora kurierskiego, ekspresowego i pocztowego (paczkowego). Już przyciągnął ponad 80 interesariuszy z różnych branż, w tym z sektora logistycznego m.in. DSV i Rhenus. Według założeń technicznych, CST będzie systemem tuneli i tub (rur), przez które autonomiczne wagony, napędzane za pomocą indukcji elektromagnetycznej, będą poruszałyby się z paletami i kontenerami z ładunkiem z prędkością od 30 km do 60 km/h. System ma działać 24/24h.
W opisie CST przedstawiany jest jako „prywatnie finansowany, zautomatyzowany, kompletny system logistyczny, który zapewni punktualną dostawę towarów, zwiększy konkurencyjność gospodarczą i pomoże utrzymać wysoką jakość życia w Szwajcarii w dłuższej perspektywie”. Jeśli początkowe założenia tego mega projektu zostaną dotrzymane, to ok. 2045 r. ma zostać uruchomiona podziemna sieć o długości prawie 500 kilometrów, tj. obejmie dużą część Szwajcarii.
NowyShinkansen
Japonia – w 60 lat po uruchomieniu pierwszej na świecie szybkiej kolei pasażerskiej, Shinkansen między Tokio a Osaką – jest gotowa do rozpoczęcia mega projektu infrastruktury transportu towarowego, nie mniej rewolucyjnego niż CST. System „przenośnika taśmowego lub drogi automatycznego przepływu” dla drobnych towarów połączy na tej samej trasie co Shinkansen oba miasta (odległość ok. 515 km). Nie pod ziemią, lecz na środku trzypasmowej autostrady.
Rząd opublikował animację komputerową pokazującą skrzynie o wysokości 180 centymetrów oraz szerokości i długości po 110 cm, które przemieszczać się samodzielnie na kółkach w tym zautomatyzowanym systemie. Ma on działać 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, z minimalną interwencją człowieka.
Nowy system rząd przedstawia jako odpowiedź na pogłębiający się w Japonii niedobór kierowców ciężarówek i gwałtownie rosnące zapotrzebowanie na moce dostawcze, w tym w e-handlu. Ten mega projekt, o szacowanym koszcie budowy 25,4 mld jenów (165 milionów dolarów) za 10 km w przypadku infrastruktury naziemnej i nawet do 80 mld jenów w przypadku odcinków podziemnych tuneli, jest nadal w fazie planowania. Dopiero w 2027 r. zautomatyzowane systemy transportu towarowego zostaną przetestowane na drogach ekspresowych, a po zakończeniu tych prób zostanie podjęta decyzja o wyborze ostatecznego systemu.
Trwają też rozmowy na temat sfinansowania projektu. „Zasadniczo zakłada się, że zajmą się tym firmy prywatne” – powiedział Yuri Endo, starszy dyrektor w japońskim Ministerstwie Ziemi, Infrastruktury, Transportu i Turystyki (MLIT). – „Koszty operacyjne transportu zostaną prawdopodobnie pokryte za pomocą opłat drogowych, ale na tym etapie nie zdecydowano się na żadną metodę płatności”.
Możliwość komentowania została wyłączona.
