Nowa inicjatywa międzynarodowa Trumpa – ile populizmu, ile charakterystyki przyszłych jego rządów?
Prezydent-elekt Donald Trump zagroził przywróceniem kontroli USA nad Kanałem Panamskim, oskarżając władze republiki Panamy o pobieranie nadmiernych opłat za korzystanie z tego przejścia środkowoamerykańskiego. Groźby te wygłosił publicznie, przemawiając 22 bm. do tłumu zwolenników w Arizonie. Podobną groźbę wobec Panamy wystosował dzień wcześniej w poście na Truth Social, platformie społecznościowej, należącym do Trump Media & Technology Group.
Być może termin tych wypowiedzi nie jest przypadkowy. Minęło właśnie 35 lat od przeprowadzenia przez wojska amerykańskie inwazji na Panamę (grudzień 1989 r.). Jednak wówczas o co innego chodziło. Kanał Panamski umożliwia statkom skrócenie drogi między Oceanem Spokojnym a Atlantykiem. Rocznie przepływa nim po ok. 14 tys. statków. Przewożą one towary o wolumenie mającym 2,5 proc. udział w światowym handlu transportowanym morzami. Ta przeprawa ma natomiast kluczowe znaczenie dla importu przez USA samochodów i towarów komercyjnych z Azji, a także dla amerykańskiego eksportu towarów, w tym skroplonego gazu ziemnego.
Wystąpienie
„Czy ktoś kiedykolwiek słyszał o Kanale Panamskim? (…) Jesteśmy oszukiwani w Kanale Panamskim, tak jak jesteśmy oszukiwani wszędzie indziej” – taką wypowiedź Trumpa podczas corocznego wydarzenia organizowanego przez Turning Point, sojuszniczą grupę konserwatywną, cytuje portal American Journal of Transportation.
„Opłaty pobierane przez Panamę są absurdalne, wysoce niesprawiedliwe. Został on dany Panamie i mieszkańcom Panamy, ale ma zapasy. Wy możecie traktować nas sprawiedliwie, a oni nie traktowali nas sprawiedliwie. Jeśli nie będą przestrzegane zasady zarówno moralne, jak i prawne, tego wspaniałomyślnego gestu darowania, będziemy domagać się, aby Kanał Panamski został nam zwrócony, w całości, szybko i bez pytania” – powiedział Trump.
Podkreślił również, że nie pozwoli, aby kanał ten wpadł w „niepowołane ręce”, ostrzegając przed potencjalnym chińskim wpływem na jego działanie. Choć Chiny ani nie kontrolują, ani nie administrują kanałem, lecz spółka zależna CK Hutchison Holdings z siedzibą w Hongkongu od dawna zarządza dwoma portami położonymi przy wejściach do kanału – na Karaibach i Pacyfiku.
„Roszczenia historyczne”?
Portal komentuje, że takie wypowiedzi Trumpa są „niezwykle rzadkim przykładem na to, by amerykański przywódca publicznie stosował groźby, by zmusić suwerenny kraj do oddania terytorium. „Podkreśla to również oczekiwaną zmianę w amerykańskiej dyplomacji pod rządami Trumpa, który historycznie nie stronił od gróźb sojuszników i używania wojowniczej retoryki w kontaktach ze swoimi odpowiednikami”, podkreśla AJOT.
To kapitał Stanów Zjednoczonych w dużej mierze zbudował latach 1904–1914 (oficjalnie otwarcie – w 1920 r.) Kanał Panamski, po nieudanej próbie budowy w końcu XIX wieku przez kapitał francuski. Był on też przez niego administrowany przez dziesięciolecia wraz z terytorium otaczającym kanał, który znajdował się pod jurysdykcją amerykańską. We wrześniu 1977 roku władze USA i Panamy podpisały porozumienia (Torrijos-Carter), które utorowało drogę do powrotu kanału pod pełną kontrolę Panamy. Ostatecznie Stany Zjednoczone przekazały tę kontrolę w 1999 r.
Inwazja zbrojna
Ale w grudniu 1989 r., na dziesięć lat przed tym faktem, USA (za prezydentury George Busha) rozpoczęły operację wojskową Just Cause. Oficjalnie Waszyngton uzasadnił ją m.in. ochroną życia obywateli amerykańskich w Panamie, obroną demokracji i praw człowieka w Panamie, zwalczaniem handlu narkotykami i ochroną porozumienia Torrijos-Carter.
Z kolei rząd Panamy stwierdził, że deklaracja wojny była odpowiedzią na surowe sankcje gospodarcze oraz prowokacyjne manewry wojskowe u swoich granic (zgodnie z porozumieniem Torrijos-Carter były zakazane w obrębie kanału).
Ale w istocie operacja wojskowa USA była wymierzona w rządy Manuela Noriegi, który po śmierci Torrijosa w wypadku lotniczym w 1983 r. (o co go posądzano) stanął na czele junty wojskowej. Jego rządy cechowały nadużycia, fałszerstwa wyborcze i współpraca z narkobiznesem. Noriega został ujęty i skazany przez sąd w Miami na 40 lat więzienia i 44 mln dolarów odszkodowania dla Panamy. Powołana w Panamie specjalna komisja oskarżyła generała o 110 zabójstw.
Komentarz
„Nie jest jasne, w jaki sposób Trump miałby dążyć do odzyskania kontroli nad kanałem, nie mając żadnego odwołania na mocy prawa międzynarodowego” – komentuje AJOT. Dodaje, że to nie pierwszy raz, kiedy Trump otwarcie rozważa ekspansję terytorialną.
W ostatnich tygodniach wielokrotnie rozważał przyłączenie się Kanady do Stanów Zjednoczonych lub „przekształcenie Kanady w państwo amerykańskie”. A podczas swojej kadencji 2017-21 Trump wyraził zainteresowanie zakupem Grenlandii, autonomicznego terytorium Danii. Taki pomysł został publicznie odrzucony przez duńskie władze, zanim doszło do jakichkolwiek rozmów.
Możliwość komentowania została wyłączona.
