CBAM – nowy obowiązek w imporcie towarów wysokoemisyjnych
Autorzy: Marta Matuszewska, Michał Żelazkiewicz, https://greenreporting.eu/
Skrót CBAM pochodzi od angielskiego rozwinięcia – Carbon Border Adjustment Mechanism, czyli określenia nowego instrumentu polityki klimatycznej Unii Europejskiej (UE), który docelowo ma być węglowym podatkiem granicznym i w pełnym zakresie wejdzie w życie wraz z początkiem 2026 roku.[1]
Pomysł wprowadzenia takiego rozwiązania wiąże się z potrzebą zapobiegania przenoszenia emisji CO2, tzw. carbon leakage. Jest to sytuacja, gdy firmy przenoszą wysoko emisyjną produkcję poza granice UE do krajów z mniej restrykcyjną polityką środowiskową. Mechanizm zakłada wprowadzenie opłaty za emisję CO2 na granicy Unii Europejskiej, celem wyrównania warunków konkurencji dla produktów wyprodukowanych wewnątrz UE, gdzie normy i obciążenia finansowe związane z emisją CO2 są częstokroć znacznie wyższe. Dodatkowo CBAM ma także wywierać nacisk na inne kraje oraz bezpośrednio znajdujące się na ich terenie podmioty gospodarcze do zaostrzenia własnych polityk klimatycznych, przechodzenia na bardziej przyjazne dla środowiska technologie oraz redukcji emisji CO2.
Przepisy dotyczące CBAM weszły w życie 1 października 2023 r. i jesteśmy aktualnie w tzw. okresie przejściowym, który trwa do końca roku 2025.[2] Przez ten czas nie funkcjonuje jeszcze system zakupu certyfikatów CBAM, więc mechanizm nie wiąże się z opłatami, lecz jedynie obowiązkiem składania kwartalnych sprawozdań i gromadzenia danych.
Jakich importów towar dotyczy?
Regulacjom podlega import wyszczególnionych wg kodu celnego towarów pochodzących spoza granic Unii Europejskiej (z wyjątkiem Szwajcarii, Lichtensteinu, Islandii i Norwegii). Towary, objęte obowiązkiem składania sprawozdania CBAM, to:
- Cement
- Energia elektryczna
- Nawozy
- Stal i żelazo
- Aluminium
- Wodór
Na kim spoczywa obowiązek sprawozdawczy?
Obowiązek sprawozdawczy spoczywa na deklarancie CBAM, czyli przede wszystkim na importerze. To właśnie importer, czyli podmiot wprowadzający towary na rynek Unii Europejskiej, musi dostarczyć odpowiednie dokumenty oraz dane dotyczące emisji CO2 związanych z tymi towarami. Jeśli importer ma siedzibę poza terenem Unii Europejskiej, to obowiązek sprawozdawczy przejmuje agencja celna działająca jako przedstawiciel pośredni. Agencja celna może złożyć raport CBAM również za podmioty posiadające siedzibę w UE, jednak to już jest działanie dobrowolne i wymaga jej wyraźnej zgody.
Co grozi za niezłożenie raportu?
Kary finansowe. Podstawa do naliczania kary finansowych jest brak podjęcia działań w celu złożenia lub poprawienia nieprawidłowego lub niekompletnego sprawozdania CBAM.
Kary mogą wynieść od 10 do 50 euro za tonę niezgłoszonych emisji. Widełki dają krajowym organom możliwość ocenienia wagi niedopełnienia obowiązku, biorąc pod uwagę:
1. zakres niezgłoszonych informacji i ilości niezgłoszonych towarów,
2. gotowość zgłaszającego do korekty lub udzielenia informacji,
3. celowe działanie lub zaniedbanie wśród zgłaszającego,
4. dotychczasowe działania w zakresie sprawozdawczości,
5. poziom współpracy i chęć zgłaszającego do unikania naruszeń w przyszłości.
Jak złożyć raport CBAM?
Procedura złożenia sprawozdania możliwa jest poprzez unijny system raportowania – Przejściowy Rejestr CBAM (CBAM Transitional Registry). Proces logowania do systemu oraz przekazywania informacji o deklarancie został zintegrowany z krajowymi systemami – takimi jak Polski ePUESC.
System pozwala na złożenie raportu na dwa sposoby:
1. manualny wymagający ręcznego wprowadzenia danych – w tym kodu celnego, danych identyfikacyjnych producenta oraz danych o emisjach przy użyciu dostarczonych przez system formularzy albo
2. importu gotowego raportu w formacie pliku XML wraz z załączonymi wszystkimi wymaganymi dokumentami.
Jak zoptymalizować proces zbierania danych?
Należy zautomatyzować proces. Green Reporting to startup, który skupia się na stworzeniu i rozwoju przyjaznego i intuicyjnego narzędzia do raportowania pozwalającego na pozyskiwanie danych o imporcie produktów CBAM z dokumentów celnych, walidacji danych pod kątem ich poprawności, kompletności, a także ułatwieniu komunikacji z producentami i fabrykami. Narzędzie ma docelowo w celu zbieraniu danych o metodach produkcji, parametrach oraz rzeczywistej emisyjności, a także pozwoli generować raporty, dzięki którym będzie można optymalizować koszty.
Czym dokładnie jest Reporting Assistant?
Reporting Assistant jest platformą dla importerów, agencji celnych, kancelarii i wszelkich podmiotów zajmujących się sprawozdawczością dla swoich klientów, skupioną na wspomaganiu realizowania obowiązku raportowania CBAM. W aktualnej wersji pozwala na odczyt dokumentacji celnej na podstawie dostarczonych plików XML oraz ich walidację wg wymogów Komisji Europejskiej. Na podstawie wprowadzonych danych system przekazuje informacje o konieczności zebrania i dostarczenia dodatkowych informacji oraz generuje raport CBAM w odpowiednim formacie. W przypadku braku informacji od producentów i fabryk o wartościach emisji, Reporting Assistant automatycznie wylicza te wartości na podstawie danych zebranych z dokumentów celnych oraz wartości domyślnych publikowanych przez Komisję Europejską. W ramach systemu istniej również możliwość gromadzenia w jednym miejscu oraz automatycznego załączania do raportu wymaganych dokumentów – takie jak np. certyfikaty jakości importowanego towaru, dostarczane przez producentów. Dzięki innowacyjnemu podejściu Reporting Assistant umożliwia znaczną automatyzację raportowania CBAM, a Green Reporting kompleksowo zajmuje się złożeniem raportu. Demo systemu można zobaczyć tutaj: https://youtu.be/kghVcsPeqWc
Chcesz się dowiedzieć więcej?
Zajrzyj na stronę: http://www.greenreporting.eu i ściągnij sobie e-book o CBAM.
[1] Dodatkowo Komisja Europejska doprecyzowała obowiązki sprawozdawcze w okresie przejściowym CBAM w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2023/1773 z 17 sierpnia 2023 r.
[2] Nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 został uregulowany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 130, str. 52).
Możliwość komentowania została wyłączona.
