Raport KE: Koleje towarowe w Europie rozwijają się zbyt wolno
Wbrew wielu deklaracjom wspierania zmiany modalnej w transporcie składanym przez władze Unii Europejskiej i państw członkowskich, kolej traci udział w rynku przewozów towarowych, a jej potencjał nie jest wykorzystywany — taki jest wniosek z ósmego Raportu Monitoringu Rynku Kolejowego przedstawionego przez Komisję Europejską.
W dokumencie po raz kolejny potwierdzono, że kolej jest najbardziej zrównoważoną gałęzią transportu gdyż odpowiada za zaledwie 0,5% emisji transportu i 1,9% konsumpcji energii tej branży. W 2020 r. europejskie koleje towarowe wykonały pracę przewozową 404 mld tkm, to jest o 7,6% mniej niż rok wcześniej. Koleje towarowe mają charakter międzynarodowy gdyż 53% pociągów cargo przekracza granice, podczas gdy tylko 3,6% pociągów pasażerskich obsługuje połączenia transgraniczne.
Udział kolei w przewozach towarowych wyniósł w 2020 r. 17% i był o 1 pkt. procentowy niższy niż w 2019 r. i 2 p.p. niższy niż w 2015. Maleje także udział transportu wodnego śródlądowego w przewozach towarów, który w 2020 r. wyniósł mniej niż 1%. Niestety rośnie znaczenie transportu samochodowego, który przewozi 77% towarów w Europie. Pociągi towarowe wykonują 21% pracy przewozowej kolei.
Rośnie konkurencja na torach
Kolej towarowa jest coraz bardziej konkurencyjna. W 2020 r. 54% rynku kolejowych przewozów towarowych kontrolowali tzw. przewoźnicy zasiedziali, czyli duże państwowe spółki. Przewoźnicy niezależni mają 46% udziały w rynku. W latach 2015 — 2020 udział niezależnych przewoźników wzrósł o 10 pkt. proc.
Wydatki na infrastrukturę kolejową wyniosły w 2020 r. 41,8 mld euro z czego 28% wydano na modernizację linii kolejowych, 27% przeznaczono na rewitalizację, 25% na utrzymanie, a 20% na budowę nowej infrastruktury. 69% wydatków pokryto z budżetów państwowych a 31% z funduszy UE i innych źródeł. Sieć kolejowa UE ma długość 200,1 tys. km z czego 81,6% jest zelektryfikowane. W 2020 r. na kolei w UE pracowało 910 tys. ludzi. 523 000 osób zatrudniały spółki przewozowe, a 387 000 zarządcy infrastruktury. Ponad 40% pracowników było w wieku 50 lat i więcej. Starzenie się kadr kolejnictwa jest niepokojącym zjawiskiem — stwierdzono w raporcie KE.
— Pomimo pandemii Covid-19 kolej znów idzie do przodu i generuje większy ruch. Tempo postępu nie jest jednak proporcjonalne do konieczności zmiany klimatu i oczekiwanego wkładu kolei w dekarbonizację transportu. Cały sektor, przy wsparciu państw członkowskich i UE, powinien wykorzystać dynamikę stworzoną przez ERR 2021 i naciskać na bardzo potrzebną transformację kolei, aby stała się podstawą zrównoważonego, inteligentnego i odpornego systemu mobilności UE — podsumowano w Raporcie.
Czytaj też: ERFA: Propozycje KE dot. jednolitego obszaru kolejowego są niewystarczające