W siedem lat polsko-ukraińskie obroty handlowe potroiły się i nadal rosną w br.
Po pewnym spadku na początku minionej dekady, począwszy od 2015 r. zaczęła rosnąć polsko – ukraińska wymiana towarowa. Skokowy wzrost, szczególnie polskiego eksportu, wystąpił w latach 2021-2022. Dane z niektórych segmentów rynku potwierdzają, że tendencja ta utrzymuje się także w br. Dzieje się tak pomimo tego, że gospodarka ukraińska znajduje się w trybie wojennym i narażona jest na straty spowodowane bezpośrednimi działaniami wojny.
Choć na zwolnionych obrotach i z różnymi problemami, gospodarka ukraińska funkcjonuje, dostarczając wpływy do budżetu państwa. Zdolność importu Ukrainy podtrzymywana jest też dzięki zachodniej pomocy finansowej oraz dostawom kredytowanym. Poniżej zestawiamy niektóre fakty o sytuacji gospodarczej w Ukrainie oraz jej wymianie towarowej z Polską.
Koszty wojny i utraconego wzrostu gospodarczego
W 2022 r. PKB Ukrainy spadł o 29,1 proc. według szacunków ukraińskiego Ministerstwa Gospodarki (o 35 proc. według Międzynarodowego Funduszu Walutowego). Było one niższe blisko 30 proc. rdr. Zniszczeniu uległo ok 50 proc. ukraińskiej infrastruktury energetycznej, w wyniku czego 40 proc. przedsiębiorstw zmniejszyło produkcję. Dane te dostarcza raport „Gospodarka wojenna: Ukraina po roku od rosyjskiej inwazji” Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Gospodarka Ukrainy musiała przestawić się na tryb wojenny – aż 42,2 proc. wydatków budżetowych przeznaczono w 2022 r. na cele obronne. Jednocześnie dochody budżetowe wzrosły o niecałe 50 proc. Utrzymanie sektora publicznego było możliwe dzięki zagranicznemu wsparciu (32 mld USD), co pozwoliło Ukrainie uniknąć bankructwa. W 2022 r. zanotowano deficyt budżetowy o równowartości 17,5 proc. PKB, bez wsparcia byłby on znacznie wyższy.
Jednak koszty wojny są ponoszone przez Ukrainę już od 2014 r., kiedy Rosja zajęła Krym oraz części terytorium na wschodzie kraju. Łączne straty Ukrainy wynikające z mniejszego potencjału gospodarczego w latach 2014 – 22 r. sięgają 740 mld USD – szacuje PIE. – Jak wskazują doświadczenia odbudowy innych krajów, powrót PKB per capita do poziomu wyznaczonego przez przedwojenny trend wzrostu może zająć 25 lat – ocenia Dominik Kopiński z zespołu gospodarki światowej PIE.
Narodowy Bank Ukrainy oczekuje w 2023 r. wzrostu PKB o 2 proc. Może to świadczyć z jednej strony o stabilizacji gospodarczej podczas wojny, a z drugiej o braku perspektyw na znaczącą poprawę i utrzymanie potencjału gospodarczego, podkreśla PIE.
Polsko-ukraińska wymiana handlowa
Z „Roczników statystycznych handlu zagranicznego” GUS wynika, że w 2015 r. wartość polskiego eksportu do Ukrainy wynosiła 3,3 mld dol., a importu z tego kraju 1,7 mld dol. Do 2019 r. wzrosła odpowiednio o 68 proc. (polski eksport wyniósł 5,57 mld dol.) i o 79 proc. (eksportu Ukrainy do Polski – 3,05 mld dol.), czyli średnio rocznie o 17 i o prawie 20 proc. W 2020 r. tempo polskiego eksportu zwolniło do 7 proc. (a eksportu ukraińskiego do Polski spadło o 3,3 proc.), wzajemne obroty towarowe przyspieszyły w 2021 r. i podtrzymały dwucyfrową dynamikę także w 2022 r. – pomimo wojny w Ukrainie.
Jak wskazują dane GUS, polski eksport na Ukrainę w 2022 r. miał wartość ok. 10,6 mld USD (przy kursie przy średnim kursie 4,4598 zł/USD; GUS podaje dane w zł), czyli wzrósł o prawie 43 proc. rdr, a import z Ukrainy do Polski wzrósł do 6,39 mld USD, tj. o blisko 27 proc. Ukraina stała się dziewiątym rynkiem eksportowym (z udziałem 2,8 proc. łącznego eksportu), awansując z 15-tego miejsca w 2021 r. Z kolei dla Ukrainy Polska stała się dla Ukrainy drugim największym dostawcą po Chinach, z udziałem 10-proc. łącznego importu, awansując z miejsca czwartego i wyprzedzając Niemcy oraz Rosję.
Struktura wymiany towarowej
Według najbardziej kompletnych danych GUS, w 2021 r. w strukturze polskiego eksportu na Ukrainę dominowały (według sekcji SITC): „Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy” (30 proc.), „Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca” (19,7 proc.), „Chemikalia i produkty pokrewne” (16,8 proc.), „Różne wyroby przemysłowe” (14,8 proc.) oraz „Żywność i zwierzęta żywe” (11,7 proc.).
W imporcie z Ukrainy do Polski dominowały „Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca” (42,9 proc.). Dużą pozycją były „Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw” (16,9 proc.), „Żywność i zwierzęta żywe” (10,4 proc.), „Różne wyroby przemysłowe” (7,5 proc.), „Chemikalia i produkty pokrewne” (6,2 proc.). Według kodu CN, największe udział w polskim eksporcie na Ukrainę w 2021 r. miały „Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny” (18,1 proc.), „Produkty przemysłu chemicznego” (12,5 proc.), „Sprzęt transportowy” (11,8 proc.), „Tworzywa sztuczne i kauczuk, artykuły” (9,3 proc.). Eksport „Broni i amunicji” miał wartość 23 mln dol. (w 2019 r. 44,1 mln).
Najnowsze dane
W okresie styczeń-maj 2023 r. wartość polskiego eksportu na Ukrainę utrzymała duża dynamikę wzrostu. Jej wartość wyniosła 4,6 mld USD, tj. była wyższa w porównaniu z analogicznym okresem 2021 i 2022 r. odpowiednio o 67 i 52 proc. – informuje PIE, powołując się na dane GUS.
„Struktura głównych grup towarowych wskazuje, iż polski eksport w dużej mierze „obsługuje” wojenne potrzeby Ukrainy”, zaznacza PIE. Wśród produktów o najwyższym udziale instytut wymienia: paliwa i oleje mineralne (21 proc.), pojazdy nieszynowe oraz ich części (10 proc.), broń i amunicja (8 proc.), maszyny i urządzenia elektryczne oraz urządzenia mechaniczne (po 6 proc.). Ich łączny udział w porównaniu z 2021 r. wzrósł prawie o 18 pp.
Polski eksport wspiera także – według PIE – odbudowę Ukrainy i codzienne życie jej mieszkańców. Wśród towarów, których sprzedaż na rynek ukraiński szybko rosła, przekraczając wartość 20 mln dol., wymieniono: wodę i pozostałe napoje bezalkoholowe (40,6 mln dol., wzrost o 246 proc. rdr), aparaturę telefoniczną (40,5 mln dol., +198 proc.), szkło (33,4 mln dol., +267 proc.), pomidory (21,5 mln dol., +409 proc. rdr), cebulę (21 mln dol.; +1030 proc.).
W ciągu pierwszych pięciu miesięcy br. 12 kategorii towarów przekroczyła już łączną wartość ich eksportu w całym 2022 r. Wśród nich były m.in.: nawozy azotowe (98,3 mln dol.), dresy i pozostała odzież (24,8 mln dol.), produkty zawierające tytoń (23,7 mln dol.), urządzenia do mechanoterapii i aparatura do masażu (12,9 mln dol.).
Towary rolno-spożywcze
W I półroczu 2023 r. Ukraina zwiększyła import produktów rolnych o 21 proc. rdr, wynika z badań Państwowej Służby Statystycznej tego kraju. Od początku stycznia do końca czerwca Ukraina zaimportowała produkty rolne o wartości 3,5 mld dolarów, o 611 mln dol. więcej rdr. Głównymi dostawcami produktów rolno-spożywczych były kraje UE. Żywność europejska stanowi już 42 proc. ukraińskiego importu, a wartość sprowadzonych produktów to 1,5 mln USD. Z Azji sprowadzono żywność za 596 mln dol., a z Ameryki Łacińskiej za 216 mln dol.
Rośnie zarazem udział Ukrainy w polskim imporcie towarów rolno-spożywczych, wynika z informacji Zespołu Analiz Sektorowych Departamentu Analiz Ekonomicznych PKO BP. W pierwszym roku po wybuchu wojny (marzec 2020 – luty 2023) jego udział w łącznym imporcie polskim tych towarów wzrósł 2,8-krotnie rdr (z 3,9 do 8,6 proc.). Był to głównie import do Polski: zbóż, rzepaku, oleju słonecznikowego i cukru. Analitycy banku podkreślają jednak, że nie wiadomo do końca, jaki odsetek polskiego eksportu, który również istotnie wzrósł, stanowił reeksport ukraińskich towarów i w jakim stopniu zastępowano nimi polskie produkty.
Współpraca Polski i Ukrainy na rzecz poprawy płynności wymiany handlowej, wyzwania infrastrukturalne i adminitracyjne oraz perspektywy rozwoju przewozów towarowych między tymi krajami będą tematami debat drugiej edycji Spotkania Biznesowego Polska – Ukraina, które odbędzie się w terminie 19-20 października 2023 r. w Sopocie. Więcej informacji o tym wydarzeniu znajdą Państwo na stronie: https://intermodalinpoland.eu/
Możliwość komentowania została wyłączona.
