Unijne przepisy o dekarbonizacji sektora morskiego wchodzą w życie
Po dwóch latach negocjacji Unia Europejska uzgodniła ostateczne rozporządzenie i przepisy dotyczące żeglugi neutralnej dla klimatu, przyjmując tzw. inicjatywę morską FuelEU. Jako ostatnia – po Komisji Europejskiej i Parlamencie – 25 bm. projekt ten przyjęła Rada Europejska. To porozumienie polityczne w trialogu unijnym oznacza, że żegluga będzie od 2024 r. objęta unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), a przepisy FuelEU Maritime zaczną obowiązywać od 2025 r.
Tym samym przedsiębiorstwa żeglugowe będą stopniowo zmniejszać wpływ swojej działalności na klimat. Dodatkowo pojawią się zasady dotyczące infrastruktury paliw alternatywnych, w tym wymogi dotyczące korzystania z energii lądowej w większych portach UE.
Kontekst
Inicjatywa FuelEU Maritime jest częścią pakietu „Gotowi na 55” (Fit for 55), przedstawionego przez Komisję Europejską 14 lipca 2021 r. Zakłada on zmniejszenie do 2030 r. unijnych emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r., a do 2050 r. zapewnić UE neutralność klimatyczną.
2 czerwca 2022 r. Rada ds. Transportu ustaliła podejście ogólne w sprawie proponowanego rozporządzenia. 23 marca 2023 r., po negocjacjach, Rada i Parlament Europejski wypracowały wstępne porozumienie w jego sprawie, a 25 lipca – proces legislacyjny zakończony został przez decyzję Rady. Nowe rozporządzenie zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE w sierpniu i wejdzie w życie dwudziestego dnia po tej publikacji.
Udział transportu morskiego w emisjach
W 2021 r. w Europie załadowano ok. 1,6 mld ton metrycznych towarów, a ok. 1,7 mld zostało rozładowanych. Stanowiło to odpowiednio ok. 14 i 16 proc. wolumenu w światowym handlu morskim. W ujęciu rok do roku handel europejski zwiększył w 2021 r. załadowane ładunki o 2 proc., a ładunki rozładowane o 5 proc., odrabiając straty po pandemii Covid-19; Wolumeny te były jednak nadal – odpowiednio – o 2 i 12 proc. niższe niż w 2019 r.
Flota UE jest duża i dość niejednorodna. Statki zarejestrowane pod banderą państwa członkowskiego UE stanowiły 16,2 proc.% całkowitej floty światowej pod względem tonażu masy własnej (DWT). Flota pływająca pod banderą państw członkowskich UE miała prawie 40 proc. udział w światowej flocie RoPax (statków mogących przewozić samochody i pasażerów), 33 proc. wszystkich statków wycieczkowych, 29 proc. statków pasażerskich i 20 proc. kontenerowców. Niemal wszystkie one napędzane były tradycyjnym paliwem okrętowym, powodującym emisje CO2.
Główne cele nowych przepisów
Inicjatywa FuelEU Maritime ma przede wszystkim zwiększyć popyt na odnawialne i niskoemisyjne paliwa, upowszechnić ich stosowanie oraz w efekcie – zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych pochodzących z żeglugi. Jednocześnie ma chronić płynność ruchu morskiego i nie dopuścić do zakłóceń na rynku wewnętrznym.
„Nowe przepisy mają pokierować sektor morski na ścieżkę realizacji unijnych celów klimatycznych wyznaczonych na 2030 r. i 2050 r., a także powinny odegrać zasadniczą rolę we wdrażaniu europejskiego prawa o klimacie”, stwierdza w komunikacie Rada Europejska.
Główne przepisy nowego rozporządzenia
Główne przepisy nowego rozporządzenia obejmują:
- środki służące stopniowemu zmniejszaniu intensywności emisji gazów cieplarnianych z paliw stosowanych przez sektor żeglugi – o 2 proc do 2025 r. i stopniowo coraz więcej, aż o 80 proc. do 2050 r.,
- specjalny system zachęt mających wspierać upowszechnianie tzw. paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego o wysokim potencjale dekarbonizacji,
- wyłączenie paliw kopalnych z przewidzianego w rozporządzeniu procesu certyfikacji,
- w przypadku statków pasażerskich i kontenerowców – obowiązek korzystania od 2030 r. z zasilania energią elektryczną z lądu, aby zaspokoić całe zapotrzebowanie na energię elektryczną podczas cumowania przy nabrzeżu w głównych portach UE. Ma to na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza w portach, które często znajdują się w pobliżu gęsto zaludnionych obszarów,
- dobrowolny mechanizm wspólnego użytkowania statków, dzięki czemu statki będą mogły połączyć swoje „saldo zgodności” z co najmniej jednym innym statkiem, przy czym średnia intensywności emisji gazów cieplarnianych całej takiej puli musi być zgodna z wartościami granicznymi,
- ograniczone w czasie wyjątki pozwalające w szczególny sposób traktować regiony najbardziej oddalone, małe wyspy oraz obszary wysoce zależne gospodarczo od transportu morskiego,- przeznaczenie dochodów uzyskanych z wdrożenia rozporządzenia („kary w ramach FuelEU”) na projekty wspierające dekarbonizację sektora morskiego przy wzmocnionym mechanizmie przejrzystości,
- monitorowanie wdrażania rozporządzenia poprzez prowadzony przez Komisję proces sprawozdawczości i przeglądu.
Ponadto dochody uzyskane z wdrożenia rozporządzenia, czyli tzw. kary FuelEU, zostaną wykorzystane na projekty wspierające dekarbonizację żeglugi dzięki wzmocnionemu mechanizmowi przejrzystości.
Możliwość komentowania została wyłączona.
