Znane jest nowe rozdanie środków z CEF na projekty transportowe
Komisja Europejska wybrała 107 projektów inwestycji w infrastrukturę transportową (spośród 353 projektów złożonych), które otrzymają ponad 6,2 mld euro dotacji UE z instrumentu CEF („Łącząc Europę”). Ponad 80 proc. środków zostanie przeznaczone na wsparcie zadań, które zapewniają „wydajniejszą, bardziej ekologiczną i inteligentniejszą sieć kolejową, żeglugę śródlądową i szlaki morskie wzdłuż transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).

Ponadto projekty wzmocnią korytarze solidarnościowe UE – Ukraina, utworzone w celu ułatwienia eksportu i importu Ukrainy. W szczególności dotyczy to projektów zgłoszonych przez polskie instytucje i przedsiębiorstwa. Ponadto beneficjenci w Polsce otrzymają część dofinansowania projektów przyznanych kilku krajom. Finansowanie UE będzie miało formę dotacji, które zostaną wykorzystane do współfinansowania całkowitych kosztów projektu.
Ogólne informacje
Instrument finansowy CEF na lata 2021-2027 ma budżet 25,8 mld euro na dotacje na współfinansowanie projektów TEN-T w państwach członkowskich UE. Od 2014 r. środkami CEF w sektorze transportu wsparto prawie 1300 projektów o łącznej wartości 29,4 mld euro.
Bieżący instrument „Łącząc Europę” zakłada możliwości finansowania szerszego zakresu, tj. z zakresu „mobilności wojskowej”. Do 21 września br. otwarte jest zaproszenie do składania wniosków tego typu. Ponadto do 7 listopada br. można składać wnioski dotyczące infrastruktury paliw alternatywnych. Kolejne zaproszenia do składania wniosków z puli CEF zostaną ogłoszone pod koniec września.
Projekty kolejowe
Zgodnie z komunikatem KE, obecnie do finansowania priorytetowo potraktowano główne transgraniczne połączenia kolejowe wzdłuż sieci bazowej TEN-T. Należą do nich m.in. tunel bazowy Brenner(połączenie Włoch i Austrii), Rail Baltica (połączenie trzech państw bałtyckich i Polski z resztą Europy), a także odcinek transgraniczny między Niemcami a Niderlandami (Emmerich-Oberhausen).
Aby jeszcze bardziej zwiększyć bezpieczeństwo i interoperacyjność unijnego transportu kolejowego, europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS)zostanie zainstalowany w pociągach i na liniach kolejowych w: Czechach, Danii, Niemczech, Francji, Austrii i na Słowacji.
Polskie projekty kolejowe
Polscy beneficjenci pozyskają środki na współfinansowanie następujących projektów dotyczących infrastruktury kolejowej:
- „optymalizację i modernizację przepływów transportowych pod względem przepustowości infrastruktury, interoperacyjności i efektywności usług” przez poprawę kolejowych przejść granicznych Dorohusk/Jagodin oraz Medyka/Mostyska I i Mostyska II. Pula środków wynosi 32,7 mln euro (beneficjent – CUPT),
- prace na linii nr 30 Rzeszów – Medyka (47,4 mln euro; beneficjent PKP PLK),
- prace na głównych liniach pasażerskich (E30 i E65) w województwie śląskim, etap I (linia kolejowa E65, odcinek Zabrzeb – Zebrzydowice – 362 mln euro; beneficjent PKP PLK),
- prace na odcinku E75 Białystok – Suwałki – Trakiszki (granica państwowa), etap I odcinek Białystok – Ełk (etap II) – 285 mln euro; jak zaznaczono, realizacja tego projektu „przyczyni się do terminowego ukończenia zmodernizowanego połączenia kolejowego między Polską a Litwą” (beneficjent PKP PLK).
Ponadto Polska (wraz z pięcioma krajami) będzie realizować program „Cyfrowa platforma dla kolejowych przewozów towarowych”. Projekt ten polega na opracowaniu platformy cyfrowej zgodnej z TAF TSI „służącej wymianie danych między podmiotami zaangażowanymi w łańcuch transportu towarowego. Główną korzyścią projektu będzie lepsza harmonizacja danych i wymiana w kolejowych przewozach towarowych”. Łączna pula – 3,6 mln euro.
Projekty transportu drogowego
Na drogach kilka państw członkowskich UE wdroży inteligentne systemy i usługi transportowe (ITS), w szczególności współpracujące ITS (C-ITS) na rzecz bezpieczniejszego i wydajniejszego transportu. W przypadku Polski, CUPT jest beneficjentem środków na „modernizację przepływów transportowych pod względem przepustowości infrastruktury, interoperacyjności i efektywności drogowych przejść granicznych między Polską a Ukrainą” – pula 62,3 mln euro. Posłużą do usprawnień przejść:
- Jagodyn / Dorohusk – Okopy wzdłuż trasy międzynarodowej E373 (S12 po stronie PL i M07 po stronie UA),
- Rava Ruska / Hrebenne trasą międzynarodową E372 (S17 po stronie PL i M09 po stronie UA) oraz
- Krakovets / Korczowa trasą międzynarodową E40 (A4 po stronie PL i M10 po stronie UA).
Projekty morskie
Porty morskie w Irlandii, Grecji, Hiszpanii, na Łotwie, Litwie, w Niderlandach i Polsce otrzymają środki finansowe na rozwój zasilania energią elektryczną z lądu w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych ze statków zacumowanych.
Projekt portu Świnoujście (beneficjent: Zarząd Morskiego Portu Szczecin-Świnoujście), otrzyma dofinansowanie 65,9 mln euro na „Budowę zdolności portu do obsługi potrzeb morskiej energetyki wiatrowej”. Projekt obejmuje rozwój dostępu morskiego do przyszłej budowy terminalu morskich farm wiatrowych (MFW) w porcie, „położonym na korytarzach sieci bazowej Bałtyk Adriatyk oraz Morze Północne-Bałtyk”. Główną korzyścią projektu będzie „wkład w tworzenie infrastruktury transportowej i energetycznej do produkcji zeroemisyjnej energii elektrycznej w basenie Morza Bałtyckiego, budowanie synergii pomiędzy infrastrukturą energetyczną i transportową”, informuje KE.
Projekt ZM Portu Gdańsk „Poprawa infrastruktury portu wraz z analizą wdrożenia niskoemisyjnego systemu OPS dla zrównoważonego rozwoju sieci TEN-T” otrzyma dofinansowanie 99,6 mln euro. Projekt dotyczy rozbudowy i modernizacji czterech nabrzeży wraz z infrastrukturą kolejową oraz studium dla Onshore Power Facilities (OPS).
Projekty transportu śródlądowego
W celu dostosowania żeglugi śródlądowej do przyszłych wyzwań infrastruktura, wzdłuż transgranicznych dróg wodnych między Francją a Belgią zmodernizowana zostanie Sekwana-Skalda. Modernizowane zostaną również porty śródlądowe na Dunaju i dorzeczach Renu, takie jak Wiedeń i Andernach.
Polska będzie beneficjentem budowy systemu informacji rzecznej (RIS), do zarządzania korytarzami transportu śródlądowego. Głównymi korzyściami projektu będzie „poprawa usług informacji rzecznej oraz zwiększenie wydajności, konkurencyjności i lepszego połączenia żeglugi śródlądowej z innymi rodzajami transportu”. Łączna pula dofinansowania dla 14 krajów to 18,2 mln euro.
Projekty lotnicze
Kilka państw członkowskich otrzyma wsparcie dla europejskich projektów zarządzania ruchem lotniczym w celu zwiększenia efektywności transportu lotniczego i utworzenia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej. Polska (wraz z Belgią, Litwą i Łotwą) otrzymają 24 mln euro dofinansowania na projekt „VIrtual CEntres”. Chodzi o wdrożenie po raz pierwszy w Europie i na świecie koncepcji delegowania kontroli ruchu lotniczego „za pośrednictwem koncepcji wirtualnego centrum z wykorzystaniem architektury Y”.
Polska (wraz z 21 krajami) pozyska środki (łączna pula 71,3 mln euro) na wdrożenie projektu zakładającego zsynchronizowanie i modernizację zarządzania ruchem lotniczym. Ponadto spółka CPK otrzyma dofinansowanie 63,6 mln euro na komponent kolejowy „Opracowanie dokumentacji projektowej dla budowy kolei dużych prędkości na Morze Północne – Bałtyk na odcinku Warszawa – Łódź Niciarniana”.