Cyfryzacja wspiera zieloną rewolucję na kolei
Transport kolejowy zmierza w kierunku neutralności klimatycznej. Wycofanie z eksploatacji taboru z napędem dieslowskim będzie wymagało inwestycji zarówno po stronie zarządców infrastruktury jak i przewoźników. Cyfryzacja procesów biznesowych jest sporym ułatwieniem i przyspiesza zieloną transformację — uważają uczestnicy panelu dyskusyjnego konferencji Digital Railway.

Konferencja Global Railway Review’s Digital Rail, której kolejna edycja odbyła się w Londynie, jest międzynarodowym wydarzeniem, podczas którego eksperci z całego świata mogą podzielić się własnymi doświadczeniami na temat działań w ramach transformacji cyfrowej na kolei. Ideą powstania konferencji jest omówienie przez uczestników ważnych kwestii związanych z digitalizacją oraz dzielenie się innowacjami wprowadzanymi w poszczególnych krajach. Wśród zaproszonych gości pojawił się dyrektor Biura Badań i Rozwoju, Piotr Obrycki z PKP Energetyka, który z perspektywy spółki zaopatrującej polską kolej w energię opowiedział o podejmowanych działaniach cyfrowych, w kierunku budowy kolei zeroemisyjnej.
Transport kolejowy, podobnie jak inne dziedziny gospodarki przechodzi rewolucję określaną mianem 4.0. Nowoczesne narzędzia IT są już wykorzystywane przez przewoźników i zarządców infrastruktury. Dzięki możliwościom jakie przynosi pozyskiwanie i analizowanie dużej ilości danych można przyspieszyć dekarbonizację kolei.
— Wykorzystujemy cyfryzację jako narzędzie wspierające realizację strategii zrównoważonego rozwoju. Dzięki temu możemy śledzić jak bardzo udaje nam się ograniczyć zużycie energii i poprawić produktywność. Jednym z głównych zadań jakie postawiliśmy przy wdrażaniu cyfryzacji jest określenie w jakim stopniu udaje nam się osiągnąć zmianę modalności z różnych form transportu na kolej. Pytamy wielu ludzi, co powstrzymuje ich przed korzystaniem z kolei? Jak się okazuje największym wyzwaniem jest pierwsza i ostatnia mila. Barierą jest brak skomunikowania i brak możliwości zakupu biletu. Cyfryzacja pozwala rozwiązać te problemy — zauważyła, Dyan Crowther, prezes Hight Speed 1 Ltd.
Impuls do zmiany
Kolej w Europie korzysta obecnie w dużej mierze z energii elektrycznej wytwarzanej z nieekologicznych źródeł. Zmiana miksu energetycznego jest procesem kosztownym. Zachętą do takiej inwestycji czasem bywają bodźce zewnętrzne. Takie zjawisko obserwujemy w Europie po wybuchu wojny w Ukrainie, co wymusiło przyspieszenie odchodzenia od paliw kopalnych.
— W Szwajcarii mamy duże zagęszczenie zelektryfikowanych linii kolejowych. Dlatego mamy niski poziom emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu. Obecnie emisje CO2 związane są głównie z operacjami na bocznicach i stacjach manewrowych oraz ogrzewaniem budynków. Czasami do zmiany konieczne są bodźce z zewnątrz i z tym zjawiskiem mamy do czynienia dzisiaj. Z powodu konfliktów politycznych zmuszeni jesteśmy w Europie do zmiany źródeł energii. Szwajcaria taką wymuszoną transformację przeszła w czasie II Wojny Światowej, kiedy wstrzymany został dowóz węgla do naszego kraju. Wówczas wybudowano w Szwajcarii duże hydroelektrownie. Dziś stoimy nie tylko przed wyzwaniem jak korzystać ze zrównoważonych źródeł energii, ale też jak w w zrównoważony sposób dysponować energią — powiedział Thomas Gugler, dyrektor programów technologicznych Szwajcarskich Kolei Federalnych.
Cyfryzacja poprawia efektywność
Zmiana źródeł energii elektrycznej jest jednym z elementów dekarbonizacji. Innym ważnym procesem jest poprawa efektywności energetycznej. Nowoczesne narzędzia cyfrowe pozwalają zmniejszyć zapotrzebowanie kolei na energię elektryczną, co od kilku lat z powodzeniem jest wdrażane na polskiej sieci kolejowej.
— Polska posiada jedną z największych sieci kolejowych w Europie, a 65% linii jest zelektryfikowanych. Jednakże energia elektryczna, z której obecnie korzystamy nie jest zielona. To jest nasz problem. Kilka lat temu uruchomiliśmy wspólną sektorową inicjatywę Centrum Efektywności Energetycznej Kolei, a jej celem było zwiększenie konkurencyjności branży w porównaniu z transportem drogowym. Chcemy by kolej była pierwszym wyborem, dla przewożących ładunki i pasażerów w Polsce. W chwili obecnej chcemy zwiększyć wykorzystanie zielonej energii na naszej sieci, a w dalszej perspektywie uczynić kolej neutralną klimatycznie. W tym celu inwestujemy w nowoczesne technologie cyfrowe takie jak eco-driving — zapewnił Piotr Obrycki, dyrektor biura badań i rozwoju PKP Energetyka.
Jednym z liderów zielonej transformacji transportu jest Szwajcaria, która obecnie ma niemal całkowicie zelektryfikowaną kolej. Nie dotyczy to jednak manewrów na stacjach i bocznicach, które wykonywane są przez lokomotywy spalinowe. Cyfryzacja ułatwi elektryfikację tego segmentu transportu kolejowego.
— Obecnie w Szwajcarii wykorzystywanych jest ponad 700 lokomotyw manewrowych z napędem dieslowskim. Aby osiągnąć neutralność klimatyczną planujemy zastąpić pojazdami z napędem bateryjnym. W tym celu trzeba będzie przygotować odpowiednią infrastrukturę. Musimy obliczyć gdzie i jak często te baterie będzie trzeba ładować. To z kolei będzie wymagało zebrania odpowiednich informacji i ich analizy z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych. Dzięki nim będziemy mogli zmienić organizację pracy stacji towarowych — zauważył Thomas Gugler.
Zaufanie do kolei
Kolej ma duży potencjał do zaoferowania pasażerom i przemysłowi zrównoważonych usług transportowym. Aby jednak zachęcić ich do zmiany modalności w transporcie usługi kolei muszą być konkurencyjne i niezawodne. Cyfryzacja przynosi tu sporo usprawnień.
— Siedem lat temu PKP Energetyka rozpoczęła transformację cyfrową. Jednym z problemów z jakimi wtedy mierzyliśmy się były zatrzymania pociągów z powodu usterek sieci trakcyjnych. Zaczęliśmy wykorzystywać rozwiązania cyfrowe w celu zmniejszenia liczby awarii. Uruchomiliśmy monitoring efektywności energetycznej i lokalizacji naszych pociągów serwisowych. Dzięki temu udało nam się zmniejszyć liczbę zatrzymań pociągów z powodu awarii sieci trakcyjnej z ponad 350 do niewiele ponad 10 w br. Obecnie robimy kolejne kroki w kierunku zielonej transformacji, do czego przyczyniają się też duże inwestycje na kolei finansowane z programu CEF. Cyfryzacja pozwala nam bilansować OZE z potrzebami przewoźników. Dzięki temu będziemy mogli zapewnić klientów, że transport kolejowy będzie zielony i niezawodny — powiedział Piotr Obrycki.
Jednym z hamulców transformacji technologicznej jest brak motywacji przedsiębiorstw do inwestowania w nowe technologie. Innowacje wymagają podjęcia decyzji biznesowej, która określi rozwój technologii na wiele lat. — W kwestii rozwoju technologii zawsze możemy być szybsi. Możemy rozwijać nowe protokoły itp. Jednak potrzebna jest decyzja biznesowa. Na przykład obecnie budujemy pierwszą instalację z paliwem wodorowym na naszej sieci, która będzie wspierana magazynem litowo-jonowym i fotowoltaiką. Wytwarzanie wodoru z paliw kopalnych nie jest ekologiczne, dlatego zapewne nie ma jeszcze pociągów z napędem wodorowym. I właśnie dlatego podejmujemy decyzję biznesową o stworzeniu zrównoważonej technologii, która będzie środkiem na osiągnięcie założonych celów — zapewnił dyrektor PKP Energetyka.