Po dwóch latach spadku, w 2021 r. kolejowy transport towarowy w UE wzrósł
W 2021 r. przewoźnicy kolejowi w Unii Europejskiej wykonali pracę przewozową 399,7 mld tkm, czyli większą o 2,2 proc. niż w przedcovidowym 2019 r. i o 8,7 proc. w porównaniu z 2020 r. Była ona jednak nieco mniejsza niż w rekordowym 2018 r. (400,2 mld tkm).
Nie wszystkie kraje odnotowały w ub. roku ożywienie w przewozach kolejowych, w siedmiu państwach członkowskich UE transport towarowy zmniejszył się w latach 2020–2021. Polska utrzymała drugą w UE pozycję pod względem udziału w łącznej pracy przewozowej w UE. Dane te dostarcza w najnowszym zestawieniu Eurostat. Nie obejmują one statystyk kolei z Belgii, „ze względu na ich poufność”.
Trend
W latach 2012–2016 poziom kolejowego transportu towarowego w ujęciu pracy przewozowej (w tonokilometrach) był raczej stabilny, bowiem wahał się od -0,9 do +1,7 proc.. Wzrósł w 2017 i 2018 r. (+3,1 i +3 proc.), osiągając szczytowy poziom 400 mld tkm w 2018 r. Natomiast w latach 2019 i 2020 praca przewozowa spadła, odpowiednio o 2,2 i 6,1 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pandemii covid-19, kraje członkowskie wprowadziły od marca 2020 r. środki ograniczające, przypomina Eurostat. „Ograniczenia te miały znaczący wpływ na kolejowy transport towarowy, choć na niższym poziomie niż w przypadku kolejowego transportu pasażerskiego”.
Ożywienie wystąpiło w 2021 r., bowiem praca przewozowa wzrosła o 8,7 proc. w porównaniu rok/roku, „prawie osiągając” wysoki poziom z 2018 r.
Pierwsze oznaki ożywienia można było zaobserwować już w IV kwartale 2020 r. (+5,1 proc. w porównaniu z analogicznym kwartałem roku poprzedniego), a tendencja ta stopniowo utrzymywała się we wszystkich kwartałach 2021 r. Najwyższą dynamikę wzrostu w kolejowych przewozach towarowych odnotowano w II kwartale 2021 r. (+20,5 proc.), a następnie w III kwartale (+8 proc.).
Liderzy wzrostu
Niemcy miały zdecydowanie największy wkład w łącznych wynikach kolejowego transportu towarowego w UE – w 2021 r. przewoźnicy z tego kraju wykonali pracę przewozową 123 mld tkm, co stanowiło ok. o 31 proc. całkowitej pracy kolei cargo w UE. Na kolejnych miejscach znalazły się Polska, z wynikiem 54 mld tkm (13,5 proc. łącznej pracy w UE) i Francja – 36 mld tkm (9 proc.). Na drugim końcu skali znalazły się: Grecja, Luksemburg i Irlandia, które odnotowały w 2021 r. pracę przewozową mniejszą niż 1 mld tkm. Dwa kraje kandydujące, Czarnogóra i Macedonia Północna, zgłosiły w 2021 r. mniej niż pół miliarda tonokilometrów.
W latach 2020–2021w siedmiu państwach członkowskich UE kolejowy transport towarowy odnotował spadek. Są to: Dania (-18,9 proc.), Portugalia (-18,3 proc.), Litwa (-8,2 proc.), Łotwa (-7,7 proc.), Irlandia (-5,2 proc.), Chorwacja (-3,3 proc.) i Węgry (-2,1 proc). Podobna była tendencja w krajach kandydujących (w Turcji spadek o 4,7 proc., w Czarnogórze o 2,5 proc.).
Wyniki pracy przewozowej transportu kolejowego we wszystkich pozostałych krajach poprawiły się w latach 2020-2021. Największy wzrost wystąpił w Estonii (+22,9 proc.), a następnie w Hiszpanii (+20,3 proc.), na Słowacji (+18,6 proc.), we Włoszech (+15 proc.), w Niemczech (+13,5 proc.), we Francji (+13,3 proc.) i Rumunii (+10,9 proc.).
W wartościach bezwzględnych Niemcy były zdecydowanie krajem o najwyższym wzroście, z 14,7 miliarda tkm wzrostu w latach 2020-2021. Na kolejnych miejscach uplasowała się Francja, która w tym samym okresie odnotowała wzrost o 4,2 mld tkm.
Dane w ujęciu wolumenowym
Bardziej zróżnicowana była sytuacja na rynku kolejowego transportu towarów w ujęciu tonażowym.
Pięć państw członkowskich UE odnotowało spadek w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. Są to: Dania (-19,5 proc.), Łotwa (-9,5 proc.), Irlandia (-7,6 proc.), Litwa (-4,4 proc.) i Węgry (-1,7 proc.). Chorwacja i Portugalia odnotowały w latach 2020–2021 wzrost woluemnu przewozów, podczas gdy w tych dwóch krajach odnotowano spadek liczby tonokilometrów, co odzwierciedla w pewnym sensie zmniejszenie odległości przejazdów pociągów. Podobny rozwój sytuacji wystąpił w Turcji. Największy wzrost tonażu w porównaniu z 2020 r. zaobserwowano w Estonii (+47,5 proc.), a następnie na Słowacji (+20,1 proc.), w Hiszpanii (+19,5 proc.), Rumunii (+15,5 proc.), Francji i we Włoszech (po +13,8 proc.), Niemczech (+11,7 proc.), Grecji (+11,6 proc.) i Bułgarii (+10,7 proc.). W Polsce był to wzrost o 8,8 proc.
W wartościach bezwzględnych Niemcy były krajem o najwyższym wzroście w latach 2020-2021, z 37 milionami ton, przez Polska – wzrost o 19 mln ton.
Dane relatywne
Inny obraz roli kolei wyłania się, gdy porównać wolumen przewozów w relacji do liczby ludności danego kraju. W takim ujęciu najwyższe wskaźniki w 2021 r. miały trzy kraje bałtyckie: Litwa (18,2 ton na 1 mieszkańca), Estonia (17,5 ton) i Łotwa (11,6 ton). Za nimi uplasowała się Austria (11,4 ton/mieszkańca).
Osiem państw członkowskich UE miało wskaźnik przewozów od 10 do 5 ton na mieszkańca (w tym Polska – ok. 6 ton), osiem innych od 5 do 1 tony, a cztery mniej niż 1 tonę na mieszkańca, najmniej w Grecji i Irlandii (wskaźnik 0,1 tony).
W porównaniu z 2020 r. największy spadek w 2021 r. odnotowały Łotwa i Litwa, odpowiednio -1,1 i -0,9 tony na mieszkańca. W porównaniu z 2011 r. strata w 2021 r. była jeszcze większa dla Łotwy – -17,3 ton na mieszkańca. Natomiast Estonia odnotowała duży wzrost o 5,6 ton na mieszkańca w latach 2020–2021, ale porównując lata 2021 z 2011 r., zaobserwowano znaczny spadek o 18,9 ton na mieszkańca.
Struktura przewozów koleją
W pracy przewozowej kolei w UE dominowały w 2021 r. dwie grupy towarów: rudy metali i inne produkty wydobycia i wydobywania; torf; uran i tor (12,6 proc.), koks i produkty rafinacji ropy naftowej (9,5 proc.), koks i produkty rafinacji ropy naftowej (8,9 proc.) oraz chemikalia, produkty chemiczne i włókna chemiczne; wyroby z gumy i tworzyw sztucznych; paliwo jądrowe (8,2 proc.).
Pod względem masy, do głównych rodzajów ładunków zaliczały się: rudy metali i inne produkty górnicze i wydobywcze (15,3 proc.), a przed węglem kamiennym i brunatnym, ropą naftową i gazem ziemnym (11,9 proc.) – która pod względem pracy przewozowej znalazła się dopiero na piątej pozycji (7 proc.).
Metale podstawowe były trzecim pod względem wolumenu ładunkiem transportowanym koleją, z udziałem 9,4 proc., czwartym – koks i produkty rafinacji ropy naftowej (9,2 proc.), a chemikalia, produkty chemiczne i włókna chemiczne; wyroby z gumy i tworzyw sztucznych – piątym (7,6 proc.).
Regionalne koleje cargo
Co 5 lat Eurostat gromadzi dane dotyczące transportu kolejowego w regionach. na poziomie NUTS 2. Eurostat podkreśla jednak, że ze względu na poufność w przypadku kilku regionów nie jest możliwe ujawnienie konkretnych informacji dotyczących ilości/masy towarów załadowanych w tych regionach. Ogólnie, regionalne rozmieszczenie infrastruktury kolejowej jest kształtowane przez szczególne wydarzenia historyczne, rozwój gospodarczy i charakterystykę geograficzną regionów.
Najwyższy poziom kolejowego transportu towarowego odnotowano w grupie regionów skupionych wokół Niemiec i ich sąsiadów. Wiele z tych regionów to centra produkcyjne, w których towary są ładowane na tory kolejowe w celu transportu w obrębie UE, a także do głównych portów UE. Inne, takie jak Hamburg i Holandia Południowa, to regiony z głównymi portami morskimi, w których towary przybywające drogą morską są ładowane na kolej w celu transportu do centrów dystrybucji i/lub produkcji.
Z dostępnych informacji wynika, że najwyższy poziom kolejowego transportu towarowego w 2020 r. odnotowano w niemieckich regionach: Düsseldorfu, Saksonii-Anhalt, Hamburga i Brunszwiku (po 26,9 – 29,9 mln ton towarów), a także w holenderskim regionie Zuid-Holland (18,9 mln ton; tam znajduje się główny port UE w Rotterdamie).
Możliwość komentowania została wyłączona.
