Dystrybucja szczepionek antycovidowskich – piętą achillesową?
Świat chłonie jak gąbka informacje, kto pierwszy i kiedy opracuje szczepionkę przeciwko koronawirusowi. Wirusolodzy studzą opinie, że muszą one być przede wszystkim skuteczne i bezpieczne, a testy to potwierdzające wymagają czasu. Większy kubeł zimnej wody wylewają eksperci od logistyki.
Okazuje się, że transport lotniczy „w rozkładzie” (nie latają samoloty pasażerskie, które w połowie przewożą cargo powietrzne) nie jest gotowy na to, by masowo dystrybuować taki fracht. Paradoks polega też na tym, że będzie to największy jednorazowy fracht w historii lotnictwa, na którym można dobrze zarobić.
Ale okazuje się ponadto, że wszystkie pozostałe ogniwa w łańcuchu logistycznym nie spełniają nadal wymogów bezpiecznego transportu takiego ładunku, co oznacza, że część szczepionek, które dotrą do pacjentów, będą bublem.
Czy nim powstanie szczepionka, logistyka przygotuje się lepiej do tego wyzwania?
Raport
Na problem bodaj pierwszy zwrócił uwagę w połowie września portal AirCargoNews, publikując analizę raportu trzech naukowców holenderskich (profesorowie z tytułem doktorów z Uniwersytetu w Antwerpii: Wouter Dewulf, specjalista od transportu powietrznego i Roel Gevaers, specjalista od łańcucha dostaw oraz Frank van Gelder, sekretarz generalny w Pharma.Aero).
Ostatnio pojawiły się nowe, uzupełniające informacje. Lekko krzepiące.
Wyzwanie
Powołując się m.in. na oceny DHL cytowani eksperci z Holandii wykazują, że do dystrybucji w krótkim relatywnie czasie podstawi się 800.000 ton. Potrzeba będzie do tego (to dane potwierdzające tamte szacunki IATA – Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych) ponad 8000 największych jumbo jetów (np. B 747).
„Tradycyjny łańcuch logistyczny można podzielić na kilka części: logistykę przychodzącą, produkcję, logistykę wychodzącą i dystrybucję ostatniej mili. Nie oczekujemy rzeczywistych problemów w części przychodzącej i produkcyjnej, bowiem surowce i półprodukty przewożone są w dużych ilościach na paletach frachtem lotniczym lub morskim, często z Chin lub Indii. Wyzwania znajdują się głównie w obszarze logistyki wyjazdowej”, stwierdzają autorzy analizy.
Szczepionki będzie zapewne wytwarzane w zakładach w Europie, Stanach Zjednoczonych, Chinach i Indiach. Szybkie ich dostarczanie do odbiorców wymaga więc transportu lotniczego.
Sektor farmaceutyczny tradycyjnie współpracuje z przewoźnikami powietrznymi w dystrybucji leków i szczepionek. Często wymaga to zagwarantowania stabilnych warunków temperaturowych. Jednak w przypadku „młodej” szczepionki, ze stosunkowo niestabilnymi cząsteczkami, prawdopodobnie będzie ona musiała być przechowywana w temperaturach -18°C lub poniżej, a może rozmrażać się tylko sześć godzin przed wstrzyknięciem. Dlatego pojawiają się tutaj cztery główne potencjalne przeszkody.
Mroźnie w lotnictwie
Transport lotniczy ma duże doświadczenie z ładunkami chłodniczymi. Większość obecnych produktów farmaceutycznych dystrybuowane są na całym świecie w pojemnikach chłodniczych.
Jednak to co innego, niż cargo wymagające niskich temperatur, a już na pewno – w spodziewanej ogromnej objętości. Takie wyzwania więc „nieznane w lotnictwie”.
Dlatego zresztą na to wyzwanie odpowiadają przewoźnicy w transporcie morskim, dysponując kontenerami z własnymi agregatami mroźniczymi, a próbuje tego – transport kolejowy. Jednak także te oba sektory nie mają doświadczeń w dystrybucji farmaceutyków.
Jakie jest wyjście? Transport lotniczy może podjąć wyzwanie, otulając paczki ze szczepionką suchym lodem, lecz to zwiększy wagę ładunku i ograniczy dystrybucję. Dokładając dodatkowe wyposażenie ochronne, będzie to wymagało łącznie „poszukiwania wystarczającej przepustowości ładunku lotniczego z wybranych zakładów produkcyjnych”.
„Uruchamiane w przeszłości mosty lotnicze pokazały, że sektor lotnictwa może sobie z tym poradzić”, konkludują optymistycznie autorzy.
Mroźnie w portach lotniczych
Kiedy szczepionki docierają na lotniska docelowe, pojawia się problem utrzymania łańcucha chłodniczego. Przez cały czas trwania transportu należy zagwarantować, by temperatura szczepionki nie wzrosła powyżej -18°C.
Niestety, tylko ograniczona liczba portów lotniczych na całym świecie ma odpowiednie chłodnie (np. w Afryce – tylko cztery porty), stwierdza się w analizie. A już szczególnym wyzwania dla tego ogniwa w łańcuchu dostaw powstają latem oraz na takich lotniskach tranzytowych, jak Dubaj czy Doha. Ponadto leki i żywność nie mogą być przechowywane w tym samym pomieszczeniu.
Szczepionka antycovid-19 prawdopodobnie tymczasowo wypchnie z lodówek niektóre świeże jedzenie i kwiaty.
Monitoring
Na całym świecie łańcuchy logistyczne są zbyt mało zintegrowane, by można monitorować ładunek i gwarantować stabilność temperatury na wszystkich etapach pośrednich. Możliwe wahania temperatury w kolejnych ogniwach mają kluczowe znaczenie dla jakości szczepionki.
Jakie jest rozwiązanie? – na rynku dostępne są czujniki temperatury odczytywane za pośrednictwem sygnalizatorów i smartfonów. Są one już stosowane w lokalnych łańcuchach mrożonych produktów spożywczych. W sytuacji awaryjnej, można by je użyć w międzykontynentalnej logistyce produktów farmaceutycznych.
Zabójca jakości
Potencjalnie najbardziej złożoną częścią łańcucha logistycznego jest ostatnia mila, czyli dystrybucja z lokalnych zamrożonych magazynów do: szpitali, aptek lub lekarzy. Tutaj pojawia się również problem dostępnej lokalnie pojemności magazynów, zapewniających stabilność temperatury i jej monitorowanie. Dlatego ostatnia mila może okazać się potencjalnym zabójcą jakości szczepionki.
Ale i w tym przypadku eksperci wyrażają umiarkowany optymizm. W krajach zachodnich dostępna jest wystarczająca pojemność magazynów chłodniczych i mroźniczych, choć wykorzystywana jest do składowania produktów spożywczych. Jest to zatem kwestia przestawienia ich na inny asortyment.
Gorsza jest sytuacja w krajach rozwijających się. Pasywne chłodzenie oznacza, że między wyjazdem z magazynu a dostawą do szpitali, lekarzy lub aptek może maksymalnie upłynąć 12 godzin.
Co się zmieniło w ciągu miesiąca?
„Wyrażamy poważne zaniepokojenie obecnym stanem gotowości do nadchodzącego masowego transportu szczepionek Covid-19” – stwierdziły 14 bm. we wspólnym oświadczeniu TIACA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Ładunków Lotniczych) i Pharma.Aero.
Z ich analizy przeprowadzonej wśród członków TIACA (181 linii lotniczych, spedytorów, firm obsługi naziemnej, operatorów lotnisk i dostawców rozwiązań logistycznych) wynika, że tylko 28 proc. firm już dziś „czuje się na to dobrze przygotowane”. Jeszcze mniej, bo 15 proc. twierdzi, że ma warunki do przechowywania szczepionek w niskich temperaturach.
Zarazem większość graczy z branży „rozpoczęła przygotowania do obsługi, przechowywania, transportu i dostarczania przyszłych szczepionek. Tworzą dedykowane zespoły, angażują się w kontakty z partnerami, mapują i ulepszają swoje możliwości, a także opracowują nowe usługi”, stwierdza się w analizie.
Czy sprawy idą w dobrym kierunku? Być może, ale w analizie przypomina się też, że „jako branża jesteśmy tak silni, jak nasze najsłabsze ogniwo”. Jakie? – tego się nie określa.
Możliwość komentowania została wyłączona.
