IV Pakiet Kolejowy wchodzi w życie. Jakie zmiany dotyczą intermodalu?
12 maja wejdą w życie zmiany w Ustawie o transporcie kolejowym, które stanowią implementację tzw. filaru rynkowego IV Pakietu Kolejowego. Nowelizacja wprowadza możliwość zawarcia umowy zarządcy infrastruktury z przewoźnikiem w celu zachęcania firm do wyboru transportu kolejowego.

Głównym celem wprowadzenia w Europie IV Pakietu Kolejowego jest liberalizacja rynku i wzrost konkurencyjności międzygałęziowej kolei. — Nowelizacja ustawy z 13 lutego 2020 r. o transporcie kolejowym przewiduje szereg zmian wpływających na funkcjonowanie zarządców infrastruktury, przewoźników, aplikantów i operatorów obiektów infrastruktury usługowej oraz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. Ustawa rozszerza uprawnienia nadzorcze Prezesa UTK, wprowadza istotne zmiany w przepisach dotyczących udzielania licencji przewoźnikom, otwartego dostępu oraz wprowadza możliwość zawarcia nowego rodzaju umów między przewoźnikiem a zarządcą których celem jest zapewnienie klientom przewoźnika kolejowego korzyści. Określone zostały również zasady zapewnienia niezależności zarządców infrastruktury — komentuje UTK.
Zmiany w przepisach w największym stopniu wpłyną na kształt rynku przewozów pasażerskich, ale szereg nowych regulacji dotyczy także kolei towarowej. Prezes UTK otrzyma nowe uprawnienia i będzie mógł rozpatrywać skargi przewoźników dotyczące prowadzenia ruchu kolejowego, planowanych i nieplanowanych prac w zakresie odnowienia lub utrzymania infrastruktury kolejowej oraz naruszenia przepisów o niezależności i bezstronności zarządców infrastruktury. Bardzo istotną zmianą, będącą odpowiedzią na postulaty operatorów intermodalnych jest nadanie Prezesowi UTK prawa do nadzoru przebiegu negocjacji między aplikantami a zarządcami dotyczących poziomu opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej.
Nowością jest także opiniowanie projektu umowy między przewoźnikiem a zarządcą o współpracy w celu zapewnienia klientom korzyści — jeżeli wykonanie umowy, mogłoby naruszać zasadę niedyskryminującego traktowania przewoźników kolejowych, Prezes UTK będzie rekomendował stronom umowy jej rozwiązanie — wyjaśnia UTK.
Zmiany dotyczą też licencjonowania. Firmy, które chcą uzyskać licencję przewoźnika kolejowego będą musiały udokumentować spełnienie wymagania dotyczącego dobrej reputacji (art. 46 ust. 4 pkt 4). — Wymagane będzie zaświadczenie lub oświadczenie, że członkowie organu zarządzającego, wspólnicy czy osoby prowadzące działalność gospodarczą nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione umyślnie, powtarzające się nieumyślne naruszenie praw osób wykonujących pracę zarobkową lub poważne naruszenia prawa dotyczące obowiązków wynikających z układów zbiorowych pracy — napisano w komunikacie.
Zachęty dla klientów kolei
Najważniejszą zmianą z punktu widzenia transportu intermodalnego jest wprowadzenie możliwości negocjowania stawek opłat za dostęp do infrastruktury, które są istotną barierą w rozwoju przewozów kombinowanych, które konkurują z transportem samochodowym, który jest obciążony w mniejszym stopniu niż kolej opłatami. Zarządcy infrastruktury będą mogli zawierać z przewoźnikami umowy, które mają przynieść określone korzyści klientom przewoźników. W ten sposób przewoźnicy i zarządcy infrastruktury mają zachęcać do przeniesienia transportu ładunków na kolej.
Szereg zmian wprowadzono w celu zagwarantowania bezstronności zarządcy infrastruktury wobec przewoźników. Jak dotąd w zakresie przewozów towarowych nie pojawiały się skargi na brak bezstronności PKP PLK, jednak ze względu na jej funkcjonowanie w ramach grupy kapitałowej, w skład której wchodzi też największy przewoźnik towarowy zapewnienie tej neutralności zarządcy w przepisach jest konieczne.
Kolejna nowelizacja wprowadzająca tzw. Filar Techniczny IV Pakietu Kolejowego ma wejść w życie 16 czerwca, jednak ze względu na epidemię koronawirusa rozpatrywane jest przesuniecie tego terminu o 3 miesiące.